Son illərdə Azərbaycan iqtisadiyyatında qeyri-neft sektorunun inkişafı prioritet istiqamət olaraq müəyyənləşdirilib. Bu strategiyanın əsas məqsədi idxaldan asılılığın azaldılması, yerli istehsalın gücləndirilməsi və milli məhsulların həm daxili, həm də xarici bazarlarda rəqabətqabiliyyətliliyinin artırılmasıdır. Bu kontekstdə Kanal14.az olaraq apardığımız araşdırmalar göstərir ki, dövlət tərəfindən irəli sürülən islahatlar nəticəsində bir çox sahələrdə əhəmiyyətli irəliləyişlər müşahidə olunur. Lakin bəzi struktur problemlər və xroniki vərdişlər hələ də yerli istehsalın potensialını tam reallaşdırmağa imkan vermir.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə həyata keçirilən iqtisadi siyasət, xüsusilə pandemiyadan sonrakı dövrdə iqtisadiyyatın davamlı və dayanıqlı inkişafını təmin etməyə yönəlib. Kənd təsərrüfatı, sənaye və emal sahələrində dövlətin dəstəyi ilə yaradılan logistik infrastruktur, vergi güzəştləri, subsidiyalar və texniki yardım mexanizmləri bu məqsədə xidmət edir. Müasir texnologiyaların tətbiqi və investisiya mühitinin liberallaşdırılması, yerli sahibkarlar üçün əlavə imkanlar açsa da, bəzi sahələrdə idxal üstünlüyü hələ də qorunur.

Bu vəziyyətin yaranmasının səbəbləri kompleks və çoxşaxəlidir. Əvvəla, istehlak bazarının tələbatına uyğun keyfiyyətli yerli məhsul istehsalının hələ də tam formalaşmaması və bəzi sahələrdə texnoloji çatışmazlıqlar idxala üstünlük verilməsinə səbəb olur. İkincisi, uzun illər boyu formalaşmış ticarət vərdişləri və idxal bazarlarına əsaslanan əlaqələr bu prosesin sürətlə dəyişməsinə mane olur. Yerli istehsalçılar üçün logistik xərclər, ilk mərhələdə yüksək maya dəyəri və bazar payının zəifliyi kimi amillər də rəqabət gücünü aşağı salır.

Bununla yanaşı, istehlakçıların bəzi seqmentlərində yerli məhsullara qarşı etimadsızlıq stereotipləri də mövcuddur. Halbuki son illər ərzində Azərbaycan istehsalı olan bir çox məhsul — xüsusilə qida, mebel, tekstil və kənd təsərrüfatı sahəsində rəqabətədavamlı və beynəlxalq standartlara uyğun şəkildə bazara çıxarılıb. Bu prosesin daha geniş miqyas alması üçün dövlətin informasiya və təşviqat siyasətinin gücləndirilməsi vacibdir.

Digər tərəfdən, idxaldan asılılıq ölkənin tədiyyə balansına da mənfi təsir göstərir. Milli valyutanın sabitliyinin qorunması üçün valyuta ehtiyatlarına düşən təzyiq, xüsusilə qeyri-milli məhsulların yüksək tələbat gördüyü dövrlərdə artır. Bu isə makroiqtisadi sabitlik baxımından arzuolunmaz nəticələr doğura bilər. Prezident İlham Əliyev bu məsələyə dəfələrlə toxunaraq bildirib ki, yerli istehsalın gücləndirilməsi həm sosial, həm iqtisadi, həm də strateji əhəmiyyət daşıyır.

Bu baxımdan, “Made in Azerbaijan” brendinin təşviqi, ixracyönlü istehsal müəssisələrinin dəstəklənməsi, aqroparkların sayının artırılması və sənaye zonalarının genişləndirilməsi mövcud istiqamətin konkret ifadələridir. Təsadüfi deyil ki, işğaldan azad olunmuş ərazilərdə qurulan müasir sənaye mərkəzləri də məhz yerli istehsalın inkişafına yönəlib və burada formalaşan iqtisadi model Azərbaycanın ümumi strateji xəttinə tam uyğun gəlir.

İdxalın tədricən yerli məhsullarla əvəz olunması təkcə iqtisadi deyil, həm də milli təhlükəsizlik məsələsidir. Qlobal bazarlardakı qeyri-sabitlik, geosiyasi risklər və ticarət zəncirlərindəki fasilələr bir daha sübut etdi ki, özünütəminat səviyyəsinin yüksəldilməsi hər bir ölkə üçün həyati məsələdir. Bu istiqamətdə görülən işlərin davamlılığı və daha effektiv koordinasiyası, Azərbaycanın daxili bazarının təhlükəsizliyini və dayanıqlığını təmin edən əsas amillərdən biri olacaqdır.

Son nəticədə, Kanal14.az olaraq hesab edirik ki, Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə reallaşdırılan milli iqtisadi inkişaf strategiyası, mövcud çətinliklərə baxmayaraq, ölkəni yaxın illərdə daha dayanıqlı və müstəqil iqtisadi modelə doğru aparır. İdxaldan asılılığın mərhələli şəkildə azaldılması, bu istiqamətdə aparılan kompleks islahatlar və daxili istehsalın stimullaşdırılması Azərbaycanın iqtisadi suverenliyini daha da möhkəmləndirəcək və regionda nümunəvi model kimi qəbul olunmasına şərait yaradacaq.