Kahramanmaraş mərkəzli zəlzələlərdə dağılan binaların əksəriyyətinin mayeləşdirilmiş torpaq üzərində inşa edildiyinin ortaya çıxması ilə gözlər İstanbulda yüksək riskli mərtəbələrə çevrildi.

"Kanal14.az" "Ntv.turk"ə istinadən xəbər verir ki, mütəxəssislər Atatürk Hava Limanından sonra dənizə çatan hissələrdə alüvyon qalınlığının artdığını və zəlzələ zamanı çox ciddi təhlükənin ola biləcəyini bildirirlər.

Son böyük zəlzələlərdə ən böyük dağıntı mayeləşmiş torpaqlarda baş verdiyindən, gözlər çayların sürüklədiyi qumlu torpaqlardan ibarət çay yataqlarına çevrildi.

İstanbulda ola biləcək Mərmərə zəlzələsindən təsirlənəcək çox sayda dərə yatağı ilə bağlı İstanbul Universiteti Cerrahpaşa Mühəndislik Fakültəsi Geologiya Mühəndisliyi Bölümü Müəllim, Torpaq Mexanikası Mütəxəssisi Prof. Dr. Süleyman Dalgıçdan diqqət çəkən xəbərdarlıqlar gəldi.

Yüksək yaşayış yerləri yerləşir; Nümunə olaraq Küçükçekmece, Bağcılar və Bahçelievlerdən keçən və Bakırköydən Mərmərə dənizinə axan Ayamama çayını misal gətirən Dalgıç, tikintinin yerləşdiyi çayın ətrafındakı ərazilərdə zəlzələ riskinin daha yüksək olduğunu söylədi.

Ayamama axınının ətrafındakı torpağın allüvial xüsusiyyətlərə malik olduğunu bildirən Dalgıç, şimalda az olan alüvyonun cənuba doğru artdığını, Mərmərə dənizinə yaxınlaşdıqca 30 metr alüvyon olduğunu açıqlayıb.

Prof. Dr. Süleyman Dalgıç, "Başakşehirdən cənuba doğru alüvyon miqdarının 30 metrdən çox artdığını ifadə edərək, "Ayamama axınındakı ekspres yol əvvəlki dövrlərdə dərə axını kodu altında inşa edilmişdir. Sonrakı illərdə yol bir metr yarım qaldırıldı və Ayamama Creek indiki vəziyyətə gəldi. Zəlzələ və sel bir şəkildə əlaqəlidir" - deyə bildirib..

Alüvyonun dərə yatağı deyilən yerlərdə rast gəlindiyini bildirən Dalgıç,- "Ona görə də bu yumşaq torpaqlara malik olan ərazilər zəlzələ zamanı ciddi ziyan görəcək" deyə qeyd edib.

Şimalda alüvyonun daha az, cənuba doğru isə Mərmərə dənizinə yaxınlaşdıqca təxminən 30 metr boş və ya yumşaq torpaq olduğunu ifadə edən Dalgıç, həmçinin bildirib ki, "Bunlardakı strukturların təhlükə anında zədələnməsi mümkündür. Başakşehir-İkitelli ətrafında Ayamama axınının şimal tərəfləri bütövdür, qayadır, lakin sonrakı mərhələdə axar cənuba gəldikcə alüvyonun qalınlığı artır".

Xüsusilə Atatürk Hava Limanından sonra dənizə çatan hissələrdə alüvyon qalınlığının artdığını bildirən Dalgıç, 30 metri keçdiyi üçün zəlzələ zamanı ciddi təhlükənin olduğunu vurğuladı.

Prof. Dr. Süleyman Dalgıç, "Alüvyonun yayılmasını da belə anlaya bilərik. Çayın yataqlarından əmələ gələn qum, çınqıl, gil kimi çöküntülər var, onları dərə yataqlarında görsək, sel bu yerə gəlib çatmışdır deməkdir. Ona görə də bu ərazilərdən kənarda strukturlar qurmalıyıq. Bu, sadə bir qaydadır, amma təəssüf ki, son illər biz buna çox məhəl qoymuruq. Biz axınları dar qutulu su kanallarına aparırıq. Biz daşqın sahələrini nəzərə almırıq. Belə olan halda həm sel, həm də zəlzələ tikililərə ciddi ziyan vuracaq. Axar yatağının yerləşdiyi hissələr bayaq dediyim kimi seysmiklik baxımından yüksək riskli yerlərdir. Bələdiyyələrin burada çox diqqətli olması lazımdır”, - deyə o bildirib.

Bələdiyyələrin Ayamama Creek üzərindən şəhər çevrilməsinə başlamalı olduğunu ifadə edən Prof. Dr. Süleyman Dalgıç sözlərini belə davam etdirdi:

"Risk Atatürk Hava Limanından başlayır və dənizə boşaldığı nöqtəyə qədər davam edir, çünki burada alüvyonun qalınlığı artıb. Alluviumda yumşaq gil təbəqələri də var. Bu seysmikliyi gücləndirən torpaq xüsusiyyətidir. Bu sahələrə ciddi diqqət lazımdır. 1982-ci ildəki aerofotoşəkillərə baxanda görürük ki, bu ərazilərdə çox da tikinti aparılmayıb. 2009-cu ildə yüzdə 70, indi isə yüzdə 100 tikintiyə açılıb. Hazırda Ayamama dərəsində təxminən 100 faiz tikinti gedir. Bu axının kriminal keçmişi olduğu üçün eyni zəlzələdə olduğu kimi keçmişdə də, gələcəkdə də baş vermə şansı var. Bələdiyyələr şəhər çevrilməsinə buradan başlamalıdır".

Digər tərəfdən, İstanbul Böyükşəhər Bələdiyyəsi Ayamama çayı ətrafında aparılan tikinti ilə bağlı son vəziyyətlə bağlı açıqlama verməyib.

Kanal14.az
Jalə Əsədova