Alimlər doğaçlama materiallardan Ayda 3D-çap batareyalarının yolunu axtarırlar
El Pasodakı Texas Universiteti (UTEP) və Youngstown Dövlət Universitetindən (YSU) bir qrup elm adamı hurda materiallardan istifadə edərək Ayda 3D batareyaları çap etmək üçün bir yol hazırlamaq üçün NASA ilə işləyir. 2,5 milyon dollar dəyərində qiymətləndirilən layihənin məqsədi gələcəkdə Aya və Marsa uçacaq astronavtları enerji ilə təmin etməkdir.
Bu cür missiyalar zamanı enerji roverlərin, istilik və işıqlandırma evlərinin və laboratoriyaların işini təmin etmək, təcrübələr üçün və daha çox şey üçün lazım olacaq. Günəş panelləri bu enerjini təmin edəcək, lakin onlar üçün batareyaları Yerdən çatdırmaq çətin və bahalı olacaq, ona görə də alimlər panellərin istehsalını elə yerindəcə təşkil etmək yolunu tapmaq istəyirlər.
Aerokosmik və maşınqayırma professoru və UTEP Mühəndislik Kollecinin dekan müavini Erik Makdonaldın sözlərinə görə, bu potensial əsaslı tədqiqatın nəticələri təkcə kosmik missiyalar zamanı deyil, həm də Yer kürəsində istifadə edilə bilər.
Alimlər həmçinin, demək olar ki, istənilən formada akkumulyatorlar istehsal etmək yolunu tapmaq istəyirlər ki, onlar daha sonra yaşayış məntəqələrinin divarlarına və ya digər yer qənaət edən avadanlıqların içərisinə tikilsin.
"Kanal14.az" "rb.ru"ya istinadən buldirir ki, bu layihə çərçivəsində alimlər kosmosda 3D çapın 2 üsulunu nəzərdən keçirirlər:
Birinci üsul, materialın ekstruziyasını əhatə edir, burada printer məhsulları son formada istehsal edir.
İkinci üsul (var fotopolimerizasiyası və ya VPP) obyekt təbəqəsini qat-qat qurmaq üçün fotopolimer qatranından istifadə etməyi nəzərdə tutur.
Ancaq, elm adamlarının hələ həll etmədiyi problemlər və suallar var. Beləliklə, bu gün ISS-nin əsas enerji sistemləri Yerdən gətirilən litium-ion batareyalarından istifadə edir, lakin Ay və Marsda mədən üçün çox az litium mövcuddur. Buna görə də mütəxəssislər həm Ayda, həm də Marsda kifayət qədər miqdarda olan natrium ionlarından istifadə imkanlarını öyrənirlər. Tədqiqatçılar natrium-ion batareyalarının kimyasını və mümkün çap məhlullarını öyrənməyi planlaşdırırlar, bundan sonra sınaqlara başlamaq mümkün olacaq.
Layihənin müəllifləri həmçinin Ay və Mars reqolitindən - boş Ay torpağının səth qatından akkumulyatorlar üçün materialların və natrium-ion batareyaları üçün prekursorların çıxarılması üzərində işləməyi planlaşdırırlar. Alimlər artıq təklif olunan enerji saxlama qurğularının hər bir hissəsi - elektrodlar, elektrolitlər və cərəyan kollektorları üçün kompozit qatran xammalı yaratmaq üçün VPP 3D çapını işləyib hazırlamış və istifadə etmişlər.
Aynur Qasımova
