31 mart 2021-ci ildə ABŞ Dövlət Departamentinin (DD) dünyada insan haqlarının vəziyyətinə dair illik hesabatında Azərbaycanda ciddi insan haqları problemlərinin mövcudluğu qeyd edildi. DD-nin verdiyi məlumata görə, bu problemlərdən biri də böhtana görə cinayət məsuliyyətinə cəlb edilməkdir.

Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin 147-ci maddəsinə görə, böhtan, yəni başqa bir şəxsin şərəf və ləyaqətini ləkələyən və ya nüfuzuna xələl gətirən qəsdən yalan məlumatların yayılması, açıq şəkildə nümayiş olunan bir işdə, mediada və ya internet informasiya mənbəyində kütləvi yayım, min manatdan min beş yüz manatadək miqdarda cərimə və ya iki yüz qırx-dörd yüz səksən saat müddətinə ictimai işlər və ya 1 ilə qədər müddətə islah işləri və ya altı aya qədər həbs cəzası ilə cəzalandırılır.

BMT-nin hesabatına əsasən, böhtana görə cinayət məsuliyyəti nəzərdə tutan qanunlar, jurnalistlərə qarşı tez-tez ittiham irəli sürülən sanksiyalar səbəbindən ifadə azadlığına potensial olaraq ciddi bir təhlükə yaradır.

Azərbaycanla beynəlxalq təşkilatlar - ATƏT, Avropa Şurası arasındakı dialoqda uzun illərdir ki, böhtan və təhqirə qarşı cinayət məsuliyyətini istisna edən "Diffamasiya haqqında” Qanunun qəbulu məsələsi qoyulur. Ancaq Azərbaycanda "Diffamasiya haqqında” Qanun bu günə qədər qəbul edilməyib.

Azərbaycan Mətbuat Şurasının rəhbəri Əflatun Amaşov AYNA-ya açıqlamasında deyib ki, böhtana görə cinayət məsuliyyətinə cəlb edilməsi həqiqətən ciddi problemdir: "Böhtana görə cinayət cəzalarına qətiyyətlə qarşıyam. On il əvvəl Mətbuat Şurası, hətta böhtana görə cinayət təqibinin yolverilməzliyinə dair bir açıqlama verdi. Hətta "Diffamasiya haqqında” qanun layihəmizi Milli Məclis aparatına təqdim etdik. Ancaq təəssüf ki, başa düşmədiyim səbəblərdən bu qanun layihəsi müzakirəyə təqdim edilmədi”.

"525 qəzet”-in baş redaktoru Rəşad Məcidin sözlərinə görə, böhtana görə cinayət məsuliyyətinin saxlanmasının səbəbi sosial şəbəkələrdəki yalan axınıdır: "Onlarda ölkə vətəndaşları təhqir olunur. Hətta böhtana görə cinayət məsuliyyətinin mövcudluğu da bu məqalələrin müəlliflərini dayandırmır. Diffamasiyanın kriminalizasiyası ləğv edildikdən sonra nələr ola biləcəyini düşünün”.

"Yeni Nəsil” Jurnalistlər Birliyinin sədri Arif Əliyev isə AYNA-ya açıqlamasında bildirib ki, bir vaxtlar Avropa Şurasının Venesiya Komissiyası böhtana görə cinayət məsuliyyətinin mülki məsuliyyətə dəyişdirilməsini təklif etmişdi: "Ancaq dövlət başçısının o zamankı köməkçisi Əli Həsənov və ölkə parlamenti buna qarşı idi”.

A.Əliyevin sözlərinə görə, mərhum Prezident Heydər Əliyev Cinayət Məcəlləsinin böhtanı cinayət hesab edən maddələrinin işləməsinə moratorium qoymuşdu: "Bu moratoriumun tətbiqindən sonra heç kim həqiqətən də cinayət məsuliyyətinə cəlb olunmadı. Ancaq sonradan böhtana görə cinayət təqibi yenidən başladı”.

Müsahibimiz vurğulayıb ki, bu gün jurnalistlər daha çox narkotik maddə və xuliqanlıqda ittiham olunurlar: "Ancaq düşünürəm ki, böhtana görə cinayət məsuliyyətinə cəlb edilməsi ləğv edilməlidir. MDB ölkələrindən böhtana görə cinayət məsuliyyəti, fikrimcə, yalnız Belarusda qalıb”.

Xatırlatmaq istəyirik ki, Əli Həsənov artıq Prezidentin köməkçisi deyil. Azərbaycanda 2020-ci ilin fevralında yeni bir parlament seçildi. Bu gün "Diffamasiya haqqında” Qanununun qəbul olunmasına nə mane olur?

Millət vəkili Arzu Nağıyev hesab edir ki, Azərbaycanda böhtana görə cinayət məsuliyyətinə cəlb edilməsi qüvvədə qalmalıdır. "Ölkəmizdə "Diffamasiya haqqında” Qanununun qəbul edilməsi hələ tezdir. Bu qanunu qəbul etməzdən əvvəl hüquqi məsələləri zəif bilən jurnalistlər arasında uyğun maarifləndirmə işi aparmaq lazımdır”, - deyə deputat AYNA-ya şərhində qeyd edib.