Qarabağ canisi, eks-prezident Robert Köçəryan Rusiyaya "duza gedirmiş” kimi səfər etdi. Ancaq onun səfərsonrası davranışları "suyu süzülə-süzülə” qayıdan şəxs təəssüratı yaradır. Ən absurdu bu idi ki, Ermənistanda Daşnaksütyun kimi mənfurların da daxil olduğu partiya daxil, bir sıra təşkilatlar Köçəryanın Moskva səfərindən "əli dolu” qayıdacağını zənn edirdilər.

Köçəryanın hakimiyyətə qayıtmaq istəyi ilə Ermənistandakı rusiyapərəst qüvvələrin də fəallaşması müşahidə olunur. İddia olunur ki, Moskvada Köçəryana vəd ediblər ki, ölkənin böhrandan çıxarılması üçün siyasi və iqtisadi yardım göstəriləcək, ordunun bərpasına dəstək veriləcək. Həmin mənbələrə görə, Ermənistan müxalifəti yaxın vaxtlarda Paşinyanın istefası tələbi ilə kütləvi küçə aksiyalarını bərpa etmək niyyətindədir. Bu arada "Vətəni xilas hərəkat”ı 18 fevrala təyin etdiyi ümumrespublika mitinqini 20 fevral tarixində keçirəcəyini açıqlayıb. Həmçinin Rusiyaya inteqrasiya tərəfdarı olanlar da yeni bir blokda birləşməyə qərar veriblər.

Ermənistana 8 il rəhbərlik etmiş R.Köçəryanın vaxtilə Rusiya prezidenti ilə dostluq əlaqələrində olması, həmçinin Vladimir Putinin İrəvana səfəri zamanı həbsdə olan Köçəryanın arvadı ilə görüşməsi Qarabağ klanında və bu klana "stavka” edənlərdə bəzi ümidlər yaratmışdı. Ancaq bunlar anlamırlar ki, 44 günlük savaşdan sonra artıq bölgədə durum, həmçinin proseslərə yanaşma bucağı köklü şəkildə dəyişib. Azərbaycan rəhbərliyinin Qarabağdakı cinayətlərə görə ittiham etdiyi caniləri - Xocalı soyqırımının əsas müəlliflərini hakimiyyətə qaytarmaq cəhdləri uğursuzluğa məhkumdur. Bunu sülhü tənzimləmə prosesində iştirak edən və müşahidəçi statusunda olanlar da gözəl anlayır. Düzdür, Köçəryan böyük siyasətə qayıtdığını elan edib - 12 ildən sonra. Ancaq hər kəs bilir ki, R.Köçəryanın hakimiyyətə qayıdışı bölgədə yeni müharibənin başlanması demək olacaq. Belə bir vəziyyət isə bir çoxlarına, heç ermənilərin özlərinə də sərfəli deyil.

Qeyd edək ki, 2008-ci ilin 1 martında Köçəryanın hakimiyyəti R.Köçəryana ötürməsinə qarşı çıxanlar gülləbaran edilmiş, nəticədə azı 10 nəfər öldürülmüşdü. İndi R.Köçəryanın müdafiəçiləri iddia edirlər ki, eks-prezidentin hakimiyyətə qayıdışını əngəlləmək üçün məhkəmə prosesi uzadılır, ancaq Köçəryanın qatil olmadığını kim bilmir ki?

Qarabağdan gələn məlumatlar isə "odun üstünə yağ tökür”. Əsasən bildirilir ki, yanvarın 1-dən Ermənistan Qarabağa xidmət keçmək üçün çağırışçı göndərməyi dayandırıb, yerli ordu isə buraxılacaq, hətta qondarma "xin” ləğv olunacaq. Bu iddialar Qarabağdakı xunta başçısı tərəfindən təkzib edilsə də, Qarabağ ətrafında yeni oyun başladığı aydındır. Paşinyanın komandası da bunu anlayıb və erkən seçki ideyasından vaz keçib. Ümumiyyətlə, Köçəryanın seçki yolu ilə hakimiyyətə gəlmək şansı varmı? Axı ordu Köçəryan-Sərkisyan dövründə korrupsiya yuvası olub və məğlubiyyətdə onların da payı var. Prezident İlham Əliyev də bunu dəfələrlə vurğulayıb. Əgər belə bir vəziyyət reallaşarsa, Köçəryan qayıdarsa, Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərində nələr dəyişə bilər?

Sabiq xarici işlər naziri Tofiq Zülfüqarov "Yeni Müsavat”a bildirdi ki, Ermənistanda R.Köçəryanın nüfuzu və siyasi imici yüksək səviyyədə deyil: "Onun Moskvada olduğu zaman verdiyi müsahibə revanşa həsr olunmuşdu. Ermənistan rəhbərliyini tənqid edərkən Köçəryan özü haqda az qala ”xilaskar" obrazını yaratmaq istəmişdi. Sanki məğlubiyyəti aradan götürməyə belə, hazırdır. Revanş ideyası erməni cəmiyyətinin bir hissəsi üçün bəlkə də cəlbedici olacaq. Amma sual yarana bilər: Köçəryan revanş üçün hansı yollardan, nədən istifadə edə bilər? Demək olar ki, heç bir imkan qalmayıb. Bu baxımdan onun qayıdışı və siyasi uğur qazanması mümkün görünmür. Bu, şəxsən məndə şübhə yaradır". Diplomat bildirdi ki, Nikol Paşinyanın müharibədən sonra belə nüfuzu heç də aşağı deyil: "İkincisi də Paşinyan indi hansı ideyanı cəmiyyətə çatdıracaq? Təbii ki, Qərbə getməyi. Artıq Ermənistanın siyasi yükü yoxdur - yəni Qarabağ məsələsi. Rusiya ilə onları birləşdirən bir şey də yoxdur. Çünki Qarabağ yoxdur. Deməli, Qərbə yönəlik siyasət davam etdiriləcək. Vəziyyəti düzəltmək üçün yeganə yoldur. Köçəryanın qayıdışı bir növ deklarasiya şəklində baş verir. Nəticədə köhnə ideyanın bu və ya digər şəkildə devalvasiyasına gətirib çıxaracaq”.

Deputat Arzu Nağıyev isə bildirdi ki, Köçəryanın hakimiyyətə gəlməsi, ümumiyyətlə, inandırıcı görünmür: "Onun ”zühur" etməsi də, sadəcə olaraq, Rusiyanın xeyir-duası və Paşinyanı əvəz etmək üçün yeni bir namizədin tapılmamasından irəli gəlir. Məlumdur ki, Qərb Paşinyanı dəstəkləyir. Eyni zamanda həm Rusiya, həm də Qərb başa düşürlər ki, Azərbaycanın təkidi ilə əvvəl-axır Köçəryan və Sərkisyan beynəlxalq məhkəmələrdə cavab verməli olacaqlar. Paşinyan isə ən uzağı son iki ildəki əməllərinə görə cavabdehdir. Bundan başqa, Köçəryan nə qədər özünü birləşmiş müxalifətə lider kimi sırımağa çalışsa da, bunu Ermənistan elitası qəbul etmir. Artıq onsuz da "Qarabağ klanı” ilə yerlilər arasında dərin uçurum var. Manukyan da bu uçurumu aradan qaldıra bilmədi, Vanesyanı da cəmiyyət qəbul etmədi. Mən düşünmürəm ki, Rusiya tam şəkildə Köçəryanı dəstəkləsin. Əgər diqqətlə izləsək görərik ki, onun müsahibə verdiyi müxbir belə ermənidir və Nijde kimi bir faşisti dəstəkləyir. Deməli, bu, diasporanın istəyidir və burada da, sadəcə olaraq, cənab Putinlə "dostluq” məsələsini meyar götürməyə çalışırlar". A.Nağıyev qeyd etdi ki, Paşinyan istefa verməyə tələsmir və ermənilər də bunu istəmir: "İstəyənlər isə o qədər ciddi vətəndaş dəstəyi olmayanlardır. Bunu artıq Ter-Petrosyanın da bəyanatında gördük. Bundan başqa, Paşinyan seçkilərin olmayacağını da bəyan etdi. Bu gün Paşinyan və onun komandası ABŞ prezidenti cənab Baydenin də münasibətini səbirsizliklə gözləyirlər və eyni zamanda başa düşürlər ki, Bayden təklikdə ABŞ demək deyil və Azərbaycanla çox ciddi tərəfdaşdırlar. Qarabağdan gələn məlumatlar isə əsasən qızışdırıcı mövqe sərgiləyən qüvvələrlə bağlıdır. Fikir verəndə hiss edilir ki, əsasən Araik kimi, Balasanyan kimi quldurbaşıların mövqeləri, bəyanatları və sülhməramlıların onlarla guya əlbir olmaları kontekstindən verilir”. Deputat digər məqama da diqqət çəkdi: "Türkiyə amili çox vacib olduğu üçün mütəmadi olaraq onu da gündəmə gətirirlər. Düşünürəm ki, ən ciddi daxili və xarici siyasəti mərhələli şəkildə cənab Prezident İlham Əliyev başda olmaqla, Azərbaycan hakimiyyəti aparır. Mərhələli şəkildə məqsədə nail olmaq kimi siyasət həyata keçirilir. Bunun da sonunun demoqrafik dəyişikliklər və böyük köçlə nəticələnəcəyi əminliyi var və belə də olacaq. Bu isə bütün deyilən və yayılan şayiələrin sonu olacaq. Təbii ki, hərbi əməliyyatlardan sonra ən ciddi məsələ diplomatik, informasiya, iqtisadi və demoqrafik məsələlərdir”.

Bakı Politoloqlar Klubunun sədri Zaur Məmmədov "Yeni Müsavat”a bildirdi ki, Ermənistanda ciddi şəkildə ideoloji inqilabın şahidi olmaqdayıq: "Bu mübarizədə əslində qalib tərəf qərbyönlü Paşinyan tərəfdarları olsa da, müharibədən sonra bu ölkədə Rusiyanın güclənməsi siyasi səhnədə Paşinyanın və qərbpərəstlərin təklənməsinə gətirib çıxarıb. Bu kontekstdə Köçəryanın Moskvadan qayıtmasından sonra özünə əmin şəkildə seçkilərdə iştirak edəcəyini və qalib gələcəyini bildirməsi də onu deməyə əsas verir ki, Rusiyadakı erməni diasporası, oliqarxiya da nəyin bahasına olursa-olsun Paşinyanın hakimiyyətdən getməsi üçün hər şeyi edəcək”.

Bu yerdə qeyd edək ki, R.Köçəryan hələ özünü 1 mart 2008-ci il cinayətlərinə görə Ermənistan məhkəməsindən xilas edə bilmir, o ki qaldı Ermənistanda hakimiyyətə gəlib ölkəni xilas edə bilsin. Fevralın 9-da İrəvanda Köçəryan və digərlərinin məhkəmə prosesi davam etdirilib, vəsatətlər müzakirə olunub. Məhkəmə prosesinin bundan sonra qapalı keçirilməsi barədə qərar verilib.